Seminarium konsultacyjne "Ocena niepełnosprawności i dysfunkcji u osób niezdolnych do pracy"
W obecności ok. 150 uczestników przeprowadzono z inicjatywy Senatora oraz przy wsparciu organizacyjnym Wojewody Kujawsko-Pomorskiego Ewy Mes i Dyrektora Oddziału ZUS w Bydgoszczy Krzysztofa Bułkowskiego seminarium konsultacyjne poświęcone orzecznictwu o niepełnosprawności.
Idea i potrzeba przeprowadzenia tego tematu wynikła z długoletniego zainteresowania warunkami życia środowisk niepełnosprawnych i niesamodzielnych w Polsce.
Konflikty społeczne, a nawet protesty w Sejmie i przed Sejmem stworzyły w oczach Senatora potrzebę pracy nad obecnym orzecznictwem , które wyróżniają następujące wady:
- system orzeczniczy rozpisany na 5 definicjach i prowadzony przez tyleż instytucji powstał w odmiennych warunkach ustrojowych i czasach przebudowy systemu komunikacyjnego,
-nie uwzględnia zmian systemowych prowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia: ICD-10 i ICF. Orzeczenia są opisem stanu psychofizycznego człowieka, zaś powinny opisywać utratę zdolności jego organów bądź niedowład czynności. Nadto powinny zawierać miarę utraty sprawności. Obecnie sprowadzają się do opisu niepełnosprawności człowieka z podziałem na trzy stany: lekki, umiarkowany i znaczny.
- obecna dokumentacja jest opisowa, uzależniona od języka lekarzy, trudna do przetwarzania w języku komputerowym.
- subiektywny język opisu nie uwzględnia mobilności niepełnosprawnych przemieszczających się do różnych krajów,
- orzeczenia maja charakter branżowy np. dla wojska, dla firm ubezpieczeniowych, dla pomocy społecznej. Winny mieć charakter uniwersalny.
W celu odpowiedzi na pytanie o możliwość przebudowy systemu orzecznictwa zaproszono naukowców (prof. dr hab. n.med. Annę Wilmowską – Pietruszyńską, przewodniczącą Krajowej Rady d/s ICF, praktyków z Fundacji Aktywnej Rehabilitacji (Wiceprezesa FAR Rafała Skrzypczyka), orzeczników z ZUS, MON, MSW, KRUS, a także Pełnomocnika d/s osób Niepełnosprawnych przy Wojewodzie Kujawsko-Pomorskim, Panią Aleksandrę Poeplau.
Bydgoski Oddział Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego reprezentował, obok Dyrektor Joanny Krzyżanowskiej, Pan Jerzy Wojtach
Z ramienia Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w spotkaniu uczestniczyła Pani Daria Tietze
Tematy bieżące, w tym realizacje aktualnego ustawodawstwa dot. opieki nad osobami niesamodzielnymi przedstawiła Wiceminister Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Seredyn.
Zaproszeni do uczestnictwa w dyskusji zostali: orzecznicy, pracownicy socjalni, lekarze, organizacje pozarządowe, naukowcy oraz niepełnosprawni.
Debata odsłoniła narastająca liczbę orzeczeń wydawanych przez prawie wszystkie instytucje.
Potwierdzają to dane o prawie 1,2 mln osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym, wzroście populacji ludzi dorosłych podlegających opiece i,
co oczywiste, wielkiemu wzrostowi wydatków, które konkurują z innymi formami pomocy społecznej.
Debata podkreśliła, że rozwiązaniem jest system orzeczniczy, który w sposób racjonalny opisze upośledzenie, a zarazem wskaże na potrzebę i zakres pomocy rodziny, wspólnoty samorządowej i państwa.
Nowy system powinien eliminować sprzeczności obecnych rozwiązań, generowanych przez różne określenia i różne instytucje. Zdaniem profesor Wilmowskiej powinna powstać jedna instytucja orzekająca, jak powiedziano, w swoistym „esperanto niepełnosprawnych”, najlepiej niezależna od państwa i instytucji ubezpieczających, zaś rehabilitacja, aktywizacja, w tym zatrudnianie, powinno przysługiwać innym instytucjom.
Pani Aleksandra Poeplau nawoływała do zachowania dorobku obecnych powiatowych i wojewódzkiej komisji orzeczniczych.
Wiceprezes FAR mgr Rafał Skrzypczyk informował o możliwości prowadzenia praktycznych warsztatów z zastosowaniem metody ICF. Wskazał na oddział FAR w Bydgoszczy.
Minister Seredyn odniosła się do niewydolności orzecznictwa wobec osób –opiekunów niepełnosprawnych. Nietrafność rozwiązań (w tym wielkość świadczeń) grozi wybuchem roszczeń, zwłaszcza opiekunów dzieci z obecnych 100 tys. do 300 tys. Wskazywała na potrzeby wprowadzania innej klasyfikacji niesamodzielności.
Dyrektor Wydziału Zdrowia, Świadczeń i Polityki Społecznej Urzędu Miasta w Bydgoszczy, Pani Regina Politowicz apelowała i jednoznaczną definicję dla niesamodzielnych rolników (co oznacza prowadzenie gospodarstwa rolnego). Rząd poinformował o pracy nad jej wydaniem. Senator Rulewski apelował o rozstrzygnięcie niejasności w zakresie opieki małżonków. Rząd podtrzymał brzmienie ustawy, czyli niemożliwość pomocy państwa dla opiekunów małżonków. Jedynie w przypadku specjalnych zasiłkach opiekuńczych małżonek uzyskuje (przy niskim dochodzie) prawo do zasiłku.
Wszyscy uczestnicy godzili się, że orzeczenie powinno uruchamiać procesy przywrócenia pełnych praw i możliwości życiowych niepełnosprawnym jako szansy równego uczestnictwa, a zatem spełnienia postulatów Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych.